Trường Sa, tháng 4.2021 - Kỳ 3: Tàu cá Trung Quốc từ bãi Ba Đầu né sang Huy Gơ
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.Gần nửa doanh nghiệp Việt mua phần mềm rồi 'vứt đi'
Ngủ riêng cải thiện chất lượng giấc ngủ và giảm căng thẳng.
Lãi khủng, doanh nghiệp chăn nuôi heo đua tái đàn
Trước khi ra mắt, Chuyện tình Chunhwa (Chunhwa Love Story hay còn gọi The Scandal of Chun Hwa) nhận được nhiều sự quan tâm bởi gắn mác 19+. Tuy nhiên, đến khi chính thức phát sóng vào hôm 6.2 trên Tving (Hàn Quốc), phim truyền hình cổ trang Hàn Quốc này gây bất ngờ bởi các cảnh giường chiếu được trình bày một cách độc đáo.Cụ thể, trong hai tập phim đầu tiên, khi các cặp đôi hôn nhau say đắm và sắp đến giai đoạn ân ái, màn hình đột ngột chuyển sang minh họa chuyện "động phòng" bằng tranh vẽ. Phần lớn những khoảnh khắc "giường chiếu" ở tập 1 và 2 Chuyện tình Chunhwa đều được thể hiện bằng cách này và kết thúc ngắn gọn.Điều này giúp mức độ hở hang của dàn nhân vật trong cảnh 19+ Chunhwa Love Story được giảm xuống mức tối thiểu. Cánh đàn ông cởi trần hoặc chỉ lộ lưng, song, duy nhất một diễn viên đóng vai kỹ nữ lộ cả ngực trong một cảnh phim dài khoảng 2 - 3 phút. Theo Ten Asia (Hàn Quốc), không ít khán giả mong đợi loạt tình tiết đầy "kích thích" ở Chuyện tình Chunhwa có phần thất vọng sau khi thưởng thức 2 tập phim. Còn đối với bộ phận người xem muốn một bộ phim truyền hình cổ trang lãng mạn có nhiều cảnh tình tứ thì lại khá hài lòng với tác phẩm, đồng thời đánh giá cao sự sáng tạo này của ê kíp phim. Chuyện tình Chunhwa là một bộ phim cổ trang tình cảm xoay quanh nàng công chúa Hwa Ri (Go Ara đóng). Cô vướng vào tình tay ba với Choi Hwan (Jang Ryul) và Lee Jang Won (Kang Chan Hee). Tác phẩm do Lee Gwang Young làm đạo diễn, Seo Eun Jung viết kịch bản. Chuyện tình Chunhwa là sê ri cổ trang 19+ tiếp theo của Tving, sau Hoàng hậu Woo (Empress Woo) và Nguyên Kính vương hậu (The Queen Who Crowns). Tuy nhiên, khác với bầu không khí căng thẳng và u tối trong hai phim trước, Chuyện tình Chunhwa theo tông điệu yêu đương nhẹ nhàng, có yếu tố hài hước duyên dáng.Đáng chú ý, Chuyện tình Chunhwa đánh dấu sự tái xuất của Go Ara trên màn ảnh nhỏ Hàn Quốc sau 5 năm, kể từ Giai điệu lãng mạn (Do Do Sol Sol La La Sol). Ten Asia nhận định người đẹp diễn xuất còn chưa thuyết phục, đọc thoại còn dáng vẻ hiện đại dù đang đóng phim cổ trang. Đặc biệt, Go Ara có cảnh hôn nồng cháy với Jang Ryul trong tập 2. Khán giả kỳ vọng cô có màn thể hiện ấn tượng hơn trong những tập tiếp theo. Bên cạnh đó, Chunhwa Love Story dài 10 tập, nên không ít dân mạng cũng mong chờ sẽ có cảnh phim 19+ táo bạo hơn ở 8 tập còn lại. Chuyện tình Chunhwa quy tụ dàn sao Hàn gồm Go Ara, Jang Ryul, Kang Chan Hee, Han Seung Yeon, Kim Taek, Im Hwa Young… Đứa con tinh thần của đạo diễn Lee Gwang Young phát sóng tối thứ năm hằng tuần.
Năm 2023, VN có khoảng 110.000 ha trồng sầu riêng, sản lượng khoảng 1,2 triệu tấn; tăng gấp hơn 2 lần cả về diện tích và sản lượng so với năm 2018; xuất khẩu trên 600.000 tấn, đạt kim ngạch 2,2 tỉ USD. Năm 2024, diện tích trồng sầu riêng đạt 150.000 ha, sản lượng dự kiến đạt 1,5 triệu tấn. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại VN mới cấp được 708 mã số vùng trồng và 168 cơ sở đóng gói đủ điều kiện xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc.
Nhận định bóng đá Granada vs M.U (2 giờ ngày 9.4): Đơn giản là 'Quỷ đỏ' phải thắng
Hãng Yonhap đưa tin Văn phòng Điều tra quốc gia (NOI) đã triệu tập lãnh đạo các đội cảnh sát điều tra Seoul, tỉnh Gyeonggi và những đơn vị khác tại vùng thủ đô Hàn Quốc đến trụ sở NOI để họp bàn kế hoạch bắt Tổng thống bị luận tội Yoon Suk Yeol.Ông Yoon Suk Yeol bị quốc hội luận tội và đình chỉ chức vụ vì ban bố thiết quân luật vào tháng 12.2024. Cảnh sát cũng điều tra ông với cáo buộc nổi loạn và lạm dụng quyền lực.Tòa án đã ra lệnh bắt tạm giam và cơ quan điều tra đã thực hiện lệnh bắt vào ngày 3.1 nhưng bị đội cảnh vệ ngăn chặn. Tòa án ngày 7.1 thông qua lệnh bắt mới sau khi lệnh ban đầu hết thời hạn. Ngày 9.1, NOI đã gửi thông báo đến các đội điều tra tại vùng thủ đô Seoul, yêu cầu họ chuẩn bị huy động khoảng 1.000 nhân sự cho lần bắt thứ hai.Ngày 10.1, Giám đốc Cơ quan An ninh tổng thống (PSS) Park Chong-jun đã nộp đơn từ chức và trình diện trước cảnh sát để cung cấp lời khai với cáo buộc cản trở các nhà điều tra thi hành lệnh bắt. Quyền Tổng thống Choi Sang-mok đã chấp nhận đơn từ chức của ông Park.Phát biểu trước các phóng viên trước khi gặp các nhà điều tra, ông Park cho rằng các cơ quan chính phủ không nên đối đầu với nhau. "Không nên đụng độ và đổ máu trong bất kỳ tình huống nào. Tôi cho rằng cuộc điều tra nên tiến hành theo cách phù hợp với địa vị của một tổng thống đương nhiệm", ông Park nói.Ông Yoon Suk Yeol đã không chấp hành lệnh triệu tập để lấy lời khai của Văn phòng Điều tra tham nhũng đối với các quan chức cấp cao (CIO) vì cho rằng cơ quan này không có thẩm quyền. An ninh đã được tăng cường quanh nơi ở của ông khi đội cảnh vệ dựng nhiều xe buýt và hàng rào dây thép gai trước lối vào.Mặt khác, Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc đang xem xét việc luận tội ông Yoon. Nếu bị tuyên có tội, ông sẽ bị phế truất. Ngược lại, ông sẽ được phục chức. Các luật sư của ông Yoon nói rằng ông sẽ chấp nhận mọi phán quyết của Tòa án Hiến pháp.
